Mężczyzna o feminizmie

Czy mężczyzna może być feministą? To pytanie brzmi dziwnie tylko na pierwszy rzut oka. Feminizm nie jest ruchem przeciw mężczyznom. To idea równości praw i szans dla wszystkich. Wielu mężczyzn popiera ten kierunek, bo widzą w nim szansę na uczciwsze i spokojniejsze życie dla kobiet i dla siebie. W tym tekście opisuję, jak mężczyźni widzą feminizm, co ich do niego przyciąga, jakie mają z tego korzyści i jak mogą działać na co dzień.

Odpowiedzi są różne, zależą od osoby. Piotr Pietucha, psychoterapeuta i partner Manueli Gretkowskiej, mówi o sobie: człowiek i feminista. Mówi, że akceptuje w sobie męskość i kobiecość i czuje się pod tym względem swobodnie. Dla niego feminizm to humanizm i wyraz współczesnego rozumienia człowieka. Z kolei Michał Szatiło popiera wiele postulatów równościowych, ale uważa, że część współczesnych narracji przesuwa się w stronę przywilejów, a nie równości.

Widać więc, że męskie spojrzenia na feminizm są różne. Ważne jednak, że dla wielu mężczyzn feminizm to też uwolnienie od krzywdzących schematów płci, które dotykają również ich.

Czym jest feminizm według mężczyzny?

Mężczyźni, którzy identyfikują się z feminizmem, widzą w nim coś więcej niż spór płci. Chodzi o zmianę społeczną, w której każdy – bez względu na płeć – może decydować o sobie i się rozwijać. Mężczyźni-feminiści mówią, że równość płci to sprawiedliwość, ale też droga do zdrowszego społeczeństwa, gdzie nikt nie jest wpychany w gotowe role i oczekiwania.

Wielu mężczyzn przechodzi tu własną zmianę. Marcin Iwuć, autor podcastu „Finanse Bardzo Osobiste”, przyznaje, że jego spojrzenie na równe prawa i szanse kobiet bardzo się zmieniło w ostatnich latach. Podkreśla wagę równości z punktu widzenia społecznego i ekonomicznego. To przykład, że zrozumienie feminizmu często rodzi się z własnych doświadczeń i namysłu.

Podstawowe wartości ruchu feministycznego

Rdzeniem feminizmu jest przekonanie, że wszyscy są równi, niezależnie od płci. Chodzi o te same prawa, te same szanse i równe traktowanie w życiu społecznym, polityce, pracy i domu. Feminizm sprzeciwia się dyskryminacji, schematom i uprzedzeniom, które szkodzą kobietom i mężczyznom. Chodzi o świat, w którym płeć nie zamyka drogi do zawodu, pasji czy roli rodzinnej.

Piotr Pietucha uważa feminizm za humanizm. Wskazuje na kraje liberalne, jak Szwecja, gdzie bycie feministą to zwykła postawa empatycznego, rozsądnego mężczyzny. W idealnej sytuacji te wartości byłyby tak oczywiste, że nikt nie musiałby ich ogłaszać. Najważniejsze jest, by każdy mógł tworzyć siebie jako osobę, bez narzuconych „natur” i „esencji”, które przypisują płci określone cechy i wymagania.

Najczęstsze męskie definicje feminizmu

Mężczyźni wyjaśniają feminizm na różne sposoby, zależnie od doświadczeń i zaangażowania. Dla jednych (jak Pietucha) to po prostu humanizm i normalna postawa współczesnego człowieka. Dla innych (jak Szatiło) to poparcie równości pod warunkiem, że nie pojawiają się nowe formy niesprawiedliwości. Często feminizm rozumieją jako walkę o równe prawa i szanse dla obu płci, co obejmuje też zdjęcie z mężczyzn presji „alfa samca” i sztywnych ról.

W rozmowach pojawia się też ujęcie negatywne: bycie feministą to nie bycie seksistą, mizoginem ani osobą podtrzymującą patriarchalne przekonania – tak mówi Pietucha. Scottee na łamach Vice podkreśla z kolei, że dla niego feminizm to „wyzwolenie kobiet spod męskiej opresji”, i frustruje go, że bywa oceniany źle tylko dlatego, że jest mężczyzną, mimo realnych działań pro-równościowych. Te różne ujęcia pokazują, jak osobiste i złożone bywa to pojęcie.

Stereotypy płci: Jak mężczyźni postrzegają feminizm?

Na to, jak mężczyźni widzą feminizm, mocno wpływają stare schematy płci. Przez pokolenia utrwalały one obraz „prawdziwego mężczyzny” i „prawdziwej kobiety”. Gdy feminizm podważa te role, bywa odbierany jako zagrożenie dla męskości lub ruch faworyzujący kobiety.

Michał Szatiło mówi, że część mężczyzn widzi w feminizmie coś oderwanego od równości – raczej pogoń za przywilejami. Ta opinia wynika często z lęku przed zmianą i z niezrozumienia, o co chodzi w równości płci. Dobrze jest to wyjaśniać, zamiast od razu wchodzić w konflikt.

Tradycyjne role mężczyzn i kobiet

Przez wieki mężczyzna miał zarabiać, chronić i być niezależny. Kobieta miała być żoną i matką, zajmować się domem. Nawet pół wieku temu podział był jasny. Dziś to się zmienia, ale resztki dawnych oczekiwań trwają. Szatiło zauważa, że wciąż buduje się męskość wokół siły i zaradności, a kobiecość wokół delikatności. Te ramy nie tylko nie chronią mężczyzn – one ich ograniczają.

Wpływ mediów na męski obraz feminizmu

Media silnie kształtują obraz feminizmu, często utrwalając złe skojarzenia. Słowo „feministka” w Polsce bywa wyśmiewane. Anna Górska wspomina komentarz: „za ładna na feministkę”. Takie uwagi pokazują, jak głęboko siedzą uprzedzenia. Zamiast pokazywać cele ruchu, media często skupiają się na skrajnościach i sensacjach. To tworzy fałszywy obraz, przez który wiele osób widzi feministki jako wrogie i agresywne. Przykładem są opinie rekruterów z badania Górskiej, którzy oceniali fikcyjną Karolinę jako „idącą po trupach” – tylko za asertywność. Trzeba prostować te przekazy i mówić o faktach.

Najpopularniejsze mity dotyczące feministek i feministów

• „Feministki nie cierpią mężczyzn” – nieprawda. Chodzi o równość i zmianę struktur, które szkodzą wszystkim.
• „Feminizm to przywileje dla kobiet” – nie. Celem jest równość płac, równe szanse i podział obowiązków.
• „Feminizm zabiera męskość” – przeciwnie, daje przestrzeń do bycia sobą bez presji roli.
• „To ideologia dla wybranych” – feminizm dotyczy codziennego życia, pracy i relacji każdego z nas.

Jak mówi Anna Górska, płeć nie powinna decydować o ambicjach, pracy domowej, wychowaniu czy zarobkach. Mity biorą się z braku wiedzy i z uproszczeń w mediach.

Dlaczego mężczyzna mówi o feminizmie?

Dlaczego mężczyźni zabierają głos w tej sprawie? Bo równość wpływa na życie ich partnerek, córek, koleżanek, a finalnie też na ich własne wybory i dobrostan. To nie jest „sprawa kobiet”. To sprawa społeczna, wspólna.

Piotr Pietucha podkreśla, że w Polsce bycie feministą znaczy bycie za równością i przeciw dyskryminacji oraz odrzucenie seksizmu i mizoginii. Dla wielu mężczyzn taka postawa to znak, że widzą potrzebę zmiany i chcą działać.

Powody, dla których mężczyźni angażują się w dyskusje o feminizmie

• Widzą realne nierówności: szklany sufit, różnice w płacach, brak kobiet na stanowiskach decyzyjnych.
• Chcą wspierać bliskie im kobiety w pracy i w domu.
• Rozumieją, że sztywne role krępują też mężczyzn: „musisz”, „nie możesz”.
• Szukają zdrowszych relacji opartych na szacunku i partnerstwie.
• Wierzą, że wolność kobiet oznacza większą wolność mężczyzn (Noah Berlatsky).

Czy feminizm jest zagrożeniem dla męskości?

Wielu mężczyzn boi się, że feminizm osłabia ich pozycję. To wynik wąskiego rozumienia męskości i lęku przed zmianą. Zwolennicy równości mówią jednak jasno: feminizm pomaga mężczyznom.

Piotr Pietucha nazywa maczyzm karykaturą człowieka. Akceptacja pełnego spektrum własnych cech nie odbiera męskości. Ruch równościowy nie chce „zrobić z mężczyzn kobiet”. Chodzi o możliwość okazywania uczuć, bycie opiekuńczym, zajmowanie się domem i dziećmi – bez wyśmiewania. To wzmacnia męskość, bo staje się bardziej prawdziwa i wolna.

Najczęstsze pytania i wątpliwości mężczyzn o feminizmie

Wielu mężczyzn zadaje pytania, bo ma sprzeczne informacje i nie wie, jak równość wpłynie na ich życie. To normalne. Bez rozmowy i wiedzy łatwo o nieporozumienia.

Jednym z często zadawanych pytań jest: czy mężczyzna może być feministą? Karen Ingala Smith twierdzi, że nie, bo mężczyźni patrzą na świat inaczej. Takie podejście może jednak zniechęcać do współpracy. Lepsza jest otwarta rozmowa i zaproszenie do wspólnego działania.

Czy mężczyzna może być feministą?

Tak. Feminizm to ruch na rzecz równości płci. Meghan Murphy („XOJane”) pisze, że feminizm jest dla każdego. Bycie feministą to poparcie dla równych praw, szans i sprzeciw wobec dyskryminacji.

Przykład: Piotr Pietucha mówi o sobie wprost jako o feminiście – jak o czymś oczywistym. Marcin Iwuć, mąż i ojciec dwóch córek, uważa, że społeczeństwa, które uciszają kobiety, dużo tracą. Mężczyźni-feminiści nie przejmują doświadczeń kobiet – raczej działają razem z nimi przeciw strukturom, które szkodzą wszystkim.

Jak reagować na krytykę feminizmu w męskim środowisku?

Najlepiej spokojnie i rzeczowo. Warto opierać się na faktach i przykładach, bez wchodzenia w kłótnie. Krótkie, jasne wyjaśnienia pomagają bardziej niż emocje.

• Wskazuj konkretne dane: różnice w płacach, brak kobiet na kierowniczych stanowiskach, podział pracy domowej.
• Pokaż korzyści dla mężczyzn: mniej presji, lepsze relacje, większa swoboda wyboru zawodu.
• Unikaj obraźliwych słów i etykiet. Buduj mosty, nie mury.

Co zrobić, gdy znajomi drwią z feministycznych poglądów?

Zachowaj asertywność. Nie pozwalaj, by kpiny podważały twoje wartości. Delikatnie prostuj błędy i odwołuj się do równości i szacunku.

• Jeśli rozmowa nie ma sensu, zmień temat lub przerwij.
• Powiedz wprost, że nie zgadzasz się z wyśmiewaniem.
• Trzymaj się swoich przekonań i działaj dalej. Zmiana myślenia potrzebuje czasu.

Korzyści z feminizmu dla mężczyzn

Feminizm pomaga także mężczyznom. Zdejmuje z nich ciężar schematów, pozwala wyrażać emocje i budować zdrowsze związki. Gdy kobiety mają równe prawa i szanse, mężczyźni też zyskują: mniej presji i większy wybór ścieżek życiowych.

Jak zauważa Michał Szatiło, kobiety coraz częściej „wiosłują z dwóch stron” – pracują i opiekują się dziećmi. Mężczyźni wciąż często „wiosłują z jednej” – zarabiają. Brak podobnej zmiany po stronie mężczyzn zamyka ich w świecie „musisz/nie możesz”. Równość pozwala na lepszy podział ról i więcej satysfakcji.

Zmiana roli społecznej mężczyzny

Feminizm poszerza zakres ról dostępnych dla mężczyzny. Nie musi być zawsze silny, niezależny i bez emocji. Może być ojcem aktywnie obecnym w życiu dzieci, partnerem, który dzieli obowiązki i człowiekiem, który mówi o swoich uczuciach.

Pietucha podkreśla, że stereotypy na temat kobiecości i męskości dziś bardziej przeszkadzają niż pomagają. Studenci jego seminarium uznali opiekuńczość za cechę wspólną obu płci. Taka zmiana spojrzenia daje mężczyznom więcej swobody i pozwala im lepiej poznać siebie.

Jak feminizm pomaga w relacjach i pracy?

W związkach równość to uczciwy podział obowiązków, szacunek i rozmowa. Przykład Pietuchy i Manueli Gretkowskiej pokazuje, że jasny podział pracy w domu daje harmonię i poczucie sprawiedliwości.

W pracy feminizm osłabia schematy, które denerwują wszystkich. Mężczyzna może wybrać zawód kiedyś uznawany za „niemęski” bez stygmatyzacji. Liczą się umiejętności, a nie płeć. Zespoły, w których każdy ma równe szanse, działają lepiej i mają więcej pomysłów.

Współpraca czy konflikt? Relacje mężczyzn z ruchem feministycznym

Relacje między mężczyznami a ruchem równościowym bywają różne: od pełnej współpracy po napięcia. Wielu mężczyzn wspiera kobietom drogę do równości. Zdarzają się też spory wynikające z historii, schematów i nieporozumień.

Współpraca jest kluczowa, bo równość wymaga zaangażowania wszystkich. PAP MediaRoom zwraca uwagę na ważną rolę mężczyzn w działaniach na rzecz sprawiedliwości płciowej. To nie walka kobiet przeciw mężczyznom, ale wspólny cel: godne życie i szansa rozwoju dla każdego.

Przykłady męskich sojuszników feminizmu

Sojusznicy to mężczyźni, którzy wspierają prawa kobiet i działają na rzecz równości. Piotr Pietucha mówi o sobie otwarcie: feminista i humanista. Marcin Iwuć, poprzez edukację i promowanie równości szans, także jest ważnym sojusznikiem. Michał Szatiło, mimo zastrzeżeń, popiera większość postulatów i nie używa seksistowskiego języka.

W akcji #JESTEMFEMINISTA marki answear.LAB ponad 100 znanych Polaków okazało wsparcie kobietom. To znak, że rośnie gotowość mężczyzn do jasnych deklaracji i działania.

Najczęstsze źródła napięć pomiędzy płciami

Napięcia biorą się z utrwalonych schematów, różnic ekonomicznych i braku zrozumienia. Ważne przykłady:

• Luka płacowa w Polsce: 8,5% (Eurostat, luty 2021). Anna Górska podaje, że przy wyższych kwalifikacjach kobiet na tych samych stanowiskach różnice sięgają 22%.
• Nierówny podział prac domowych i opieki: kobiety poświęcają średnio o 70 godzin miesięcznie więcej na pracę nieodpłatną, co odpowiada pół etatu.
• Kultura patriarchalna: przekonanie o „naturalnej” wyższości mężczyzn sprzyja mizoginii i złości wobec kobiet.

Zmiana wymaga czasu, edukacji i wspólnej pracy.

Feminizm w polskim społeczeństwie z perspektywy mężczyzny

W Polsce widać i postęp, i opór. Młodsi chętniej przyjmują idee równościowe. Jednocześnie silne są tradycyjne wzorce, a historia „Matki Polki” wciąż wpływa na oczekiwania wobec kobiet i mężczyzn.

Szatiło zauważa, że wśród wykształconych mężczyzn z dużych miast maleje przyzwolenie na obwinianie ofiar. Ale zwraca uwagę na nierówne standardy ocen: zdradzający mężczyzna bywa piętnowany, a zdradzająca kobieta bywa tłumaczona „niezaspokojonymi potrzebami”; z kolei w sprawach opieki nad dziećmi przyjmuje się automatyzm na rzecz kobiet. To pokazuje, że zmiany w myśleniu o kobietach i mężczyznach nie zawsze idą równo.

Różnice pokoleniowe w postrzeganiu feminizmu

Młodsze pokolenia częściej wspierają równość. Dla nich to naturalny kierunek. Widzieli, jak ich rówieśniczki walczą o miejsce w pracy i w życiu publicznym.

Część starszych osób, wychowanych w mocno tradycyjnym modelu, może patrzeć na feminizm z rezerwą. Boją się utraty porządku, który znają. Głęboko zakorzenione wzorce, jak idea „Matki Polki”, są tu silnym punktem odniesienia. Potrzeba rozmów i edukacji, by pokazać, że równość nie niszczy tradycji – raczej poszerza przestrzeń wyboru.

Polska a świat – porównanie doświadczeń mężczyzn

Doświadczenia polskich mężczyzn różnią się od zachodnich ze względu na historię, kulturę i tempo zmian. Pietucha mówi, że w Szwecji feminista to po prostu empatyczny, rozsądny facet – bez etykiet. W Polsce taka deklaracja bywa odbierana z dystansem lub śmiechem.

Na Zachodzie ruch równościowy jest mocniej osadzony w głównym nurcie. U nas wciąż walczy z niechęcią i uproszczeniami. Mimo to inicjatywy jak #JESTEMFEMINISTA pokazują, że idziemy naprzód. Pracy jest sporo, ale kierunek jest dobry.

Jak praktycznie wspierać feminizm jako mężczyzna?

Wsparcie to codzienne wybory i zachowania, nie same deklaracje. Najpierw praca nad sobą, potem działanie wokół. Nie chodzi o pozę „zbawcy”, tylko o sojusz i współpracę.

Pietucha mówi o sile świadomości, która „przenosi góry”, także te pełne starych schematów. Pierwszy krok to zrozumienie problemu, rozpoznanie własnych uprzedzeń i ich zmiana. To ciągły proces, wymagający otwartości i empatii.

Codzienne działania solidaryzujące

• Dom: uczciwy podział obowiązków i opieki; aktywny udział w wychowaniu dzieci; rozmowy o równości.
• Praca: reagowanie na seksistowskie żarty; wsparcie równej płacy i awansów; mentoring dla kobiet.
• Przestrzeń publiczna: reagowanie na niesprawiedliwość; wspieranie inicjatyw równościowych; używanie feminatywów.
• Pamięć o dokonaniach kobiet: sięganie po Herstorię, uzupełnianie wiedzy o naukowczyniach, artystkach i liderkach.

Rozwój osobisty poprzez lekturę i dialog o feminizmie

Lektury i rozmowa bardzo pomagają. Książki i artykuły pokazują historię, argumenty i różne perspektywy. Anna Górska poleca esej Chimamandy Adichie „Wszyscy powinniśmy być feministami” – dobra pozycja dla tych, którzy kojarzą feminizm z niechęcią do mężczyzn.

• Czytaj różne źródła, także te krytyczne, ale rzetelne.
• Rozmawiaj z kobietami i mężczyznami wspierającymi równość.
• Uczestnicz w debatach, panelach, spotkaniach. Zadawaj pytania.
• Wracaj do swoich przekonań i aktualizuj je wraz z nową wiedzą.

To droga, która prowadzi do mądrego i skutecznego sojuszu z ruchem równościowym.